Khách hàng qua đời, người thân không biết có tài sản gửi ngân hàng: Tiền trong tài khoản sẽ ra sao?
Khi một người qua đời, không ít trường hợp người thân không biết rằng họ có tài khoản ngân hàng hoặc các khoản tiền gửi tiết kiệm. Vậy số tiền trong tài khoản sẽ được xử lý thế nào nếu không ai đứng ra nhận?
Đây là vấn đề pháp lý và thực tiễn đang thu hút sự quan tâm của nhiều người.
Tài khoản ngân hàng khi chủ sở hữu qua đời
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tài sản trong tài khoản ngân hàng là một phần di sản thừa kế của người đã khuất. Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ, cá nhân có quyền sở hữu tài sản hợp pháp, và sau khi qua đời, tài sản này sẽ được phân chia theo di chúc (nếu có) hoặc theo pháp luật thừa kế nếu không có di chúc.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều trường hợp người thân không biết đến sự tồn tại của tài khoản. Lý do có thể là người quá cố không để lại thông tin, không lập di chúc, hoặc tài khoản được mở tại ngân hàng mà gia đình không thường xuyên giao dịch. Vậy số tiền ấy sẽ đi đâu?
Quy trình xử lý của ngân hàng
Khi khách hàng qua đời, ngân hàng không tự động biết được sự việc trừ khi có thông báo từ gia đình hoặc cơ quan chức năng. Nếu tài khoản không có hoạt động trong thời gian dài (thường từ 6 tháng đến 1 năm, tùy quy định từng ngân hàng), nó sẽ bị xếp vào danh sách “tài khoản không hoạt động” hay “tài khoản ngủ đông”.
Theo Thông tư 23/2019/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, các tài khoản không giao dịch trong 12 tháng liên tục sẽ được ngân hàng quản lý theo chính sách nội bộ. Tuy nhiên, số tiền trong tài khoản không tự động bị “xóa bỏ” hay sung công quỹ ngay lập tức. Thay vào đó, ngân hàng có trách nhiệm lưu giữ thông tin và chờ người thừa kế hợp pháp xuất trình giấy tờ để nhận lại tài sản.
Trong trường hợp không ai biết đến tài khoản và không có yêu cầu nhận thừa kế, số tiền có thể nằm “chết” tại ngân hàng trong nhiều năm. Một số ngân hàng cho biết họ từng ghi nhận các tài khoản bị bỏ quên với số dư lên đến hàng trăm triệu đồng, nhưng không có cách nào liên lạc được với người thừa kế.
Làm sao để người thân nhận lại tiền?
Để đòi lại số tiền trong tài khoản của người đã khuất, người thừa kế cần thực hiện các bước sau:
Xác minh tài sản: Liên hệ các ngân hàng mà người quá cố có thể đã giao dịch để kiểm tra thông tin tài khoản. Cần cung cấp giấy chứng tử và giấy tờ chứng minh quan hệ (giấy khai sinh, sổ hộ khẩu...).
Thực hiện thủ tục thừa kế: Nếu có di chúc, người thừa kế làm theo nội dung di chúc. Nếu không, cần lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc nhờ tòa án giải quyết theo quy định pháp luật.
Nộp hồ sơ cho ngân hàng: Sau khi có giấy tờ hợp lệ (giấy chứng tử, quyết định phân chia di sản, chứng minh nhân dân...), ngân hàng sẽ giải quyết việc chi trả.
Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là khi gia đình không biết người quá cố có tài khoản ở ngân hàng nào. Hiện tại, Việt Nam chưa có hệ thống tập trung để tra cứu toàn bộ tài sản ngân hàng của một cá nhân sau khi qua đời, khiến việc tìm kiếm trở nên nan giải.
Giải pháp tránh thất lạc tài sản
Các chuyên gia khuyến nghị người dân nên:
Lập di chúc: Ghi rõ thông tin tài sản, bao gồm tài khoản ngân hàng, để lại cho người thừa kế.
Thông báo cho người thân: Chia sẻ thông tin về tài khoản với người đáng tin cậy trong gia đình.
Cập nhật thông tin định kỳ: Đảm bảo ngân hàng luôn có thông tin liên lạc chính xác của chủ tài khoản hoặc người thừa kế.
Số tiền trong tài khoản ngân hàng của người đã qua đời sẽ không “mất trắng” ngay lập tức, nhưng nếu không có ai biết đến và đòi lại, nó có thể bị “đóng băng” vô thời hạn. Để tránh thất lạc tài sản, mỗi người cần chủ động lập kế hoạch quản lý tài chính và chia sẻ thông tin với gia đình. Đây không chỉ là cách bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn giúp người thân tránh những rắc rối không đáng có sau này.
