Làm rõ khái niệm "nhóm dễ tổn thương" khi Viện Kiểm sát khởi kiện vụ án dân sự
Đại biểu Trần Quốc Tỏ đề nghị ban soạn thảo cân nhắc, làm rõ hơn về những trường hợp pháp luật đã có quyền, trách nhiệm khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, chiều 21/5, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện Kiểm sát Nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.
Các đại biểu cho rằng việc xây dựng Nghị quyết là cần thiết nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn hiện nay.
Các đại biểu cũng tán thành với phạm vi thực hiện thí điểm tại 6 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương với phạm vi như sau khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh; nhất trí thời điểm dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 và thời gian thực hiện thí điểm trong 3 năm là phù hợp.
Khoản 2 Điều 3 dự thảo Nghị quyết đề cập đến khái niệm về “nhóm dễ bị tổn thương.”
Cơ bản đồng tình với quy định này nhưng đại biểu Trần Quốc Tỏ (Bắc Ninh) nhận thấy một số văn bản pháp luật như: Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Phòng, chống thiên tai; Luật Trợ giúp pháp lý… đều đề cập đến nhóm người được trợ giúp pháp lý.
“Vậy nhóm người dễ bị tổn thương với nhóm người được trợ giúp pháp lý có giống nhau hay không,” đại biểu băn khoăn và đề nghị ban soạn thảo rà soát, cân nhắc, bổ sung quy định cho phù hợp, chặt chẽ hơn.
Về những trường hợp không có người khởi kiện quy định tại Khoản 4 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết, đại biểu Trần Quốc Tỏ đề nghị ban soạn thảo cân nhắc, làm rõ hơn về những trường hợp pháp luật đã có quyền, trách nhiệm khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương, hoặc bảo vệ lợi ích công nhưng các cơ quan, tổ chức, cá nhân đó không khởi kiện.
Về các biện pháp kiểm tra, xác minh, thu thập thông tin, tài liệu, chứng cứ được quy định tại Điều 8 của dự thảo Nghị quyết, đại biểu đề nghị quy định theo hướng dẫn chiếu về quy định tại khoản 1 Điều 97 của Bộ luật Tố tụng dân sự để đảm bảo sự thống nhất trong quá trình thực thi pháp luật, bảo đảm về các biện pháp xác minh về thu thập chứng cứ.
Liên quan đến thẩm quyền khởi kiện vụ án dân sự công ích, dự thảo Nghị quyết quy định: Viện Kiểm sát khu vực tương ứng với Toà án khu vực có thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm vụ án dân sự công ích có quyền khởi kiện vụ án dân sự công ích.
Trường hợp xét thấy cần thiết hoặc vụ án phức tạp, quy mô, giá trị thiệt hại lớn hoặc xảy ra trên địa bàn nhiều khu vực, nhiều tỉnh hoặc có yếu tố nước ngoài thì Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát cấp tỉnh khởi kiện hoặc phân công cho Viện Kiểm sát cấp dưới khu vực khởi kiện vụ án dân sự công ích.
Đại biểu Sùng A Lềnh (Lào Cai) đề nghị ban soạn thảo xem xét, rà soát nội dung này vì theo dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát Nhân dân đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, hệ thống Viện kiểm sát nhân dân có 3 cấp gồm: Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh và Viện Kiểm sát Nhân dân khu vực. Do đó, đại biểu cho rằng cần làm rõ "Viện Kiểm sát cấp dưới khu vực" là gì.
Về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, đại biểu nhất trí với quy định “Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu, chứng cứ có trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Viện kiểm sát....”
Tuy nhiên, để đảm bảo tính răn đe, thực thi hiệu quả pháp luật, đại biểu Sùng A Lềnh đề nghị xem xét bổ sung quy định chế tài xử lý các hành vi chậm trễ hoặc cung cấp thông tin sai lệch, không trung thực, gây khó khăn trong quá trình thực hiện yêu cầu cung cấp thông tin của Viện Kiểm sát.
