Hạn chế đưa thông tin cá nhân lên mạng để tránh bị lừa đảo
Lừa đảo trực tuyến gia tăng và trở nên tinh vi hơn khi tội phạm mạng sử dụng công nghệ mới như Deepfake, Deepvoice (những công nghệ ứng dụng AI) để tạo hình ảnh, video, âm thanh giả mạo giống như thật.
Mới đây, chị Phạm Thị Hương (quận Cầu Giấy, Hà Nội) nhận được tin nhắn của người bạn thân qua Facebook, hỏi mượn số tiền 40 triệu đồng. Ngay sau khi nhận tin nhắn, chị Hương đã gọi video lại cho bạn. Phía bên kia bắt máy, trên màn hình hiện lên khuôn mặt của bạn nhưng chất lượng cuộc gọi hơi thấp, âm thanh khó nghe, hình ảnh nhòe mờ. Bạn chị nói đang ở khu vực sóng yếu, nên chị vẫn thông cảm. “Trước đó, tôi và bạn có nói chuyện về mở cửa hàng kinh doanh nên khi gọi video thấy khuôn mặt thật, tôi đã chuyển cho bạn 40 triệu đồng. Các đối tượng đã đọc kỹ những tin nhắn cũ của tôi và bạn để có kịch bản lừa đảo hợp lý”, chị Hương chia sẻ.
Không chỉ có chị Hương, hàng ngàn người cũng rơi vào tình trạng bị lừa đảo với kịch bản vô cùng hợp lý. Tình trạng lừa đảo qua các ứng dụng mạng xã hội như Zalo, Facebook, Skype, Telegram... trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Vài năm trước, đối tượng đánh cắp tài khoản cá nhân để lừa đảo thông qua việc nhắn tin vay tiền. Sau một thời gian, nhận thấy hoạt động này kém hiệu quả do bị "bắt bài" và người dân cảnh giác, tội phạm công nghệ cao đã "nâng cấp" lên một mức độ mới, tinh vi hơn khi kết hợp giữa chiếm đoạt tài khoản cá nhân và sử dụng Deepfake để thực hiện cuộc gọi hình ảnh. Nhìn thấy người thân, bạn bè đang nói chuyện với mình, nhiều người không nghĩ rằng đây chỉ là video, ảnh giả do công nghệ tạo ra, dẫn đến bị lừa đảo.
Các chuyên gia an ninh mạng nhận định, đối tượng lừa đảo tìm kiếm, thu thập thông tin cá nhân, hình ảnh, video được đăng tải công khai trên những nền tảng mạng xã hội, rồi sử dụng Deepfake để tạo ra giọng nói, khuôn mặt, video giả. Điều đáng nói, video sẽ càng chân thực, hoàn thiện hơn khi các đối tượng thu thập được càng nhiều dữ liệu về hình dạng, giọng nói và đưa cho AI hoàn chỉnh dần. Đặc điểm chung của các cuộc gọi video lừa đảo là thường có âm thanh, hình ảnh không được tốt, giống như trong khu vực sóng di động hoặc wifi yếu để nạn nhân khó phân biệt thật, giả. Khi người nhận điện thoại gọi lại để kiểm tra, các đối tượng không nhận cuộc gọi hoặc sử dụng phần mềm cắt ghép hình ảnh, giọng nói nhằm tiếp tục đánh lừa.
Trước tình hình trên, Cục An toàn thông tin khuyến cáo, người dân cảnh giác với những lời khuyên đầu tư từ người nổi tiếng trên mạng xã hội; cảnh giác với những tin nhắn, email hoặc cuộc gọi không xác định; cần quan sát kỹ những biểu cảm khuôn mặt không tự nhiên trong các video. Người dân cũng cần hạn chế đăng tải nội dung liên quan đến thông tin cá nhân lên mạng xã hội để tránh trường hợp bị các đối tượng xấu đánh cắp thông tin như hình ảnh, video hoặc giọng nói; đồng thời, cài đặt tài khoản ở chế độ riêng tư để bảo vệ thông tin cá nhân.
Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng Ban Công nghệ (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia) cho biết: “AI là xu hướng không thể ngăn cản. AI tốt hay xấu là do người sử dụng. Do đó, con người cần thích nghi với AI. Trong kế hoạch sắp tới của Hiệp hội, Deepfake do AI tạo là nội dung chúng tôi sẽ nghiên cứu kỹ và có những cảnh báo đến cộng đồng. Đặc biệt là các ảnh, clip được tạo bằng Deepfake bị sử dụng với mục đích tống tiền. Bộ Công an cũng gửi tin nhắn đến người dân đề cấp đến vấn đề này và khuyến cáo người dân cảnh giác khi nhận được các tin nhắn, cuộc gọi có nội dung như trên. Người dân không chuyển tiền khi bị đe dọa; khi phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản cần nhanh chóng trình báo Cơ quan Công an nơi gần nhất và phản ánh qua ứng dụng VNeID”.
