Bố mẹ nên làm gì khi mất kết nối với con cái?
Việc mất kết nối giữa bố mẹ và con cái không phải là một hiện tượng lạ, nhưng nếu không nhận diện và xử lý đúng cách, điều này có thể để lại những vết nứt khó hàn gắn trong mối quan hệ gia đình.
Mất kết nối: Không phải đột ngột, mà là tích tụ
Không ai làm cha mẹ mà không yêu thương con mình. Nhưng yêu thương, nếu không đi kèm với sự thấu hiểu và thích nghi, có thể trở thành một bức tường ngăn cách thay vì là chiếc cầu nối. Nhiều bố mẹ từng thốt lên đầy hoang mang: “Con không còn kể chuyện với tôi nữa”, “Mỗi lần nói chuyện là con tỏ ra khó chịu”, “Tôi cố gắng, nhưng con cứ đẩy tôi ra xa.”
Những biểu hiện ấy thường được gắn cho cái mác “bướng bỉnh”, “tuổi mới lớn”, nhưng thực chất, chúng là lời kêu cứu im lặng từ một đứa trẻ đang vật lộn để được lắng nghe, được nhìn nhận đúng với sự trưởng thành của mình.
Sự mất kết nối giữa cha mẹ và con cái không xảy ra trong một đêm, mà là kết quả của một quá trình dài – nơi tình cảm vẫn còn đó, nhưng phương thức thể hiện đã lỗi thời. Khi con còn nhỏ, sự chăm sóc trực tiếp, định hướng cụ thể là cần thiết. Nhưng khi con lớn dần, các em bắt đầu có thế giới riêng, suy nghĩ độc lập và nhu cầu được tôn trọng.
Nếu bố mẹ không thay đổi vai trò từ “người kiểm soát” sang “người đồng hành”, thì sự phản kháng, thu mình, hoặc thậm chí là nổi loạn ở con là điều không tránh khỏi. Đáng tiếc là, nhiều cha mẹ vẫn giữ quan niệm “mình đã làm đúng”, nên vô tình phủ nhận cảm xúc thật sự của con, khiến con càng ngày càng lùi xa.
Bên cạnh đó, cũng cần hiểu rằng người lớn đôi khi cũng rơi vào trạng thái kiệt sức cảm xúc. Căng thẳng tài chính, mâu thuẫn hôn nhân, áp lực công việc... dễ khiến bố mẹ trở nên thiếu kiên nhẫn, thiếu thời gian và thiếu cảm xúc để thật sự hiện diện bên con. Vô hình trung, mối quan hệ với con bị xem nhẹ, bị trì hoãn hoặc bị đẩy vào những khuôn mẫu khô cứng: hỏi – đáp, nhắc – mắng, dạy – phản ứng. Đó không còn là đối thoại, mà là một cuộc cãi vã diễn ra trong im lặng.
Tái kết nối – Bắt đầu từ sự hiện diện và thấu cảm
Điều đáng mừng là tình cảm cha mẹ – con cái có khả năng phục hồi rất lớn. Dù từng tổn thương, từng hiểu lầm, thậm chí từng làm tổn thương nhau, sợi dây ấy vẫn có thể nối lại – nếu bố mẹ thật sự muốn thay đổi. Việc tái kết nối không cần đến những hành động lớn lao, mà cần một sự thay đổi tinh tế nhưng bền bỉ trong cách tiếp cận, giao tiếp và đồng hành cùng con.
Đầu tiên là lắng nghe không đi kèm điều kiện. Hãy để con được nói – đúng sai để sau, nhưng cảm xúc cần được thừa nhận trước. Khi một đứa trẻ cảm thấy mình được lắng nghe mà không bị chê bai hay so sánh, con sẽ dần học được cách mở lòng.
Thứ hai là hiện diện thực sự – không phải chỉ là có mặt về thể xác, mà là có mặt bằng sự quan tâm không áp lực. Dành thời gian cùng con nấu ăn, đi dạo, hoặc đơn giản là ngồi cạnh khi con học. Không cần hỏi gì nhiều – chỉ cần ở đó, để con biết rằng dù có chuyện gì, bố mẹ vẫn luôn là nơi an toàn nhất để trở về.
Tiếp theo, bố mẹ cần học cách tôn trọng con như một cá thể riêng biệt. Điều này không có nghĩa là buông lỏng, mà là hiểu rằng con có quyền có quan điểm, cảm xúc và lựa chọn khác với kỳ vọng của mình. Thay vì hỏi “Tại sao con không làm như mẹ nói?”, hãy thử hỏi “Con nghĩ cách nào là phù hợp với con hơn?” – đó là cách biến vai trò từ người ra lệnh thành người hỗ trợ.
Quan trọng hơn, bố mẹ cũng cần học cách chữa lành chính mình: buông bỏ những tổn thương cũ, tha thứ cho bản thân vì những thiếu sót trong quá khứ. Một người cha/mẹ được chữa lành mới có thể truyền đi sự an toàn và dịu dàng mà con thực sự cần.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng tình yêu thương là một thứ ngôn ngữ – nếu ta không chịu học lại cách nói, con sẽ không thể nghe thấy. Mỗi lần bố mẹ bước một bước về phía con, con sẽ lùi lại một bước phòng thủ – cho đến khi con cảm thấy đủ an toàn để bước về phía mình. Đừng vội, đừng ép, đừng kỳ vọng – hãy gieo từng hạt nhỏ của sự hiện diện và tin rằng, với tình yêu thật lòng và sự thay đổi chân thành, cây cầu yêu thương sẽ được nối lại.
