AstraZeneca, Pfizer, Sputnik... vaccine phòng Covid-19 nào tốt nhất hiện nay?

Theo dõi GĐ&PL trên

Ngay cả khi chúng ta cố gắng trả lời câu hỏi này, việc xác định loại vaccine nào là "tốt nhất" cũng không đơn giản. Liệu đó có nghĩa là loại vaccine đó bảo vệ chúng ta trước những triệu chứng nguy hiểm hơn? Hay đó là loại vaccine bảo vệ chúng ta khỏi bất kỳ biến thể nào? Hay là loại vaccine cần ít mũi tiêm hơn? Hoặc là loại vaccine dành cho độ tuổi cụ thể? Hay một phương pháp điều trị hoàn toàn mới?

Ngay cả khi chúng ta có thể xác định đâu là vaccine “tốt nhất”, điều đó không đồng nghĩa mọi người cùng chọn một loại vaccine.

Cho đến khi thế giới có hẳn một bộ vaccine phòng Covid-19, đại đa số mọi người trên thế giới sẽ được tiêm bất kỳ loại vaccine nào có sẵn. 

Điều đó dựa trên dữ liệu lâm sàng có sẵn và khuyến nghị của cơ quan y tế hoặc theo những gì bác sĩ tư vấn nếu bạn có bệnh lý nền. Vì vậy, câu trả lời thẳng thắn cho câu hỏi vaccine Covid-19 "tốt nhất" hiện nay đơn giản là loại vaccine có sẵn cho người tiêm.

Đánh giá từ những cuộc thử nghiệm lâm sàng

Một số người nghĩ rằng thử nghiệm lâm sàng có thể đưa ra một số câu trả lời về loại vaccine nào là "tốt nhất", đặc biệt khi các cuộc thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 được sử dụng như cơ sở để các nhà chức trách trên thế giới phê duyệt việc sử dụng vaccine.

Những cuộc thử nghiệm này, thường được tiến hành trên hàng chục nghìn tình nguyện viên, so sánh số trường hợp mắc Covid-19 ở những người được tiêm chủng so với những người dùng giả dược. Điều này cho phép đánh giá hiệu quả hoặc mức độ hoạt động của vaccine trong điều kiện được kiểm soát chặt chẽ trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng.

Chúng ta đều biết hiệu quả của các vaccine phòng Covid-19 là không giống nhau. Ví dụ, từ các thử nghiệm lâm sàng cho thấy, vaccine của Pfizer có hiệu quả ngăn ngừa các triệu chứng là 95%, trong khi AstraZeneca có hiệu quả 62-90%, tùy thuộc vào chế độ dùng thuốc. 

Nhưng việc so sánh hiệu quả ở giai đoạn 3 rất phức tạp bởi thử nghiệm được tiến hành trong các điều kiện khác nhau về thời gian, địa điểm. Điều này có nghĩa tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng, các biện pháp y tế công cộng và sự tác động từ các loại biến thể cũng rất khác nhau. Những người tham gia thử nghiệm cũng có thể khác nhau về tuổi tác, sắc tộc và các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn.

So sánh song song

Một cách để so sánh trực tiếp hiệu quả của vaccine là so sánh kết quả từ những người được tiêm một loại vaccine với những người được tiêm một loại vaccine khác trong cùng một cuộc thử nghiệm. 

Trong cuộc thử nghiệm này, cách đánh giá hiệu quả vaccine, thành phần tham gia và mọi yếu tố khác đều phải giống nhau. Do đó, bất kỳ sự khác nhau nào ở các kết quả thu được đều do sự khác nhau giữa các loại vaccine. Một cuộc thử nghiệm trực tiếp hiện đang diễn ra ở Anh để so sánh vaccine AstraZeneca với vaccine Valnena. Cuộc thử nghiệm giai đoạn 3 dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm nay.

Thực tế ra sao?

Cho đến khi chờ đợi kết quả của các nghiên cứu song song, chúng ta có thể biết nhiều hơn từ cách thức hoạt động của vaccine nói chung, bên cạnh các thử nghiệm lâm sàng.

Dữ liệu thực tế cho chúng ta biết về hiệu quả của vaccine. Và hiệu quả của vaccine Covid-19 có thể được so sánh ở các quốc gia đã triển khai các loại vaccine khác nhau cho cùng một quần thể. Ví dụ, dữ liệu mới nhất từ ​​Vương quốc Anh cho thấy cả vắc xin Pfizer và AstraZeneca đều có hiệu quả tương tự. Cả hai đều ngăn ngừa các triệu chứng Covid-19, giảm tỷ lệ nhập viện và tử vong, ngay cả sau một liều duy nhất. 

Tương lai thế nào?

Mũi vaccine mà chúng ta được tiêm hiện nay có thể không phải mũi cuối cùng. Khi khả năng miễn dịch suy giảm, việc tiêm định kỳ sẽ trở nên cần thiết để duy trì sự bảo vệ hiệu quả. 

Những dữ liệu hứa hẹn từ Tây Ban Nha cho thấy việc kết hợp các loại vaccine khác nhau là an toàn và có tiềm năng kích thích phản ứng miễn dịch. Đây cũng là một chiến lược khả thi để duy trì mức độ hiệu quả cao của vaccine qua thời gian. Nói cách khác, vaccine tốt nhất trên thực tế có thể là sự kết hợp của một số loại vaccine khác nhau. 

Các biến thể của virus SARS-CoV-2 bắt đầu lây lan và trong khi các loại vaccine hiện nay giảm hiệu quả thì chúng vẫn có khả năng bảo vệ chúng ta. Các công ty, trong đó có Moderna, đang đẩy nhanh việc nâng cấp vaccine để đối phó với các biến thể mới. Trong khi một loại vaccine có thể có hiệu quả hơn ở cuộc thử nghiệm giai đoạn 3, vaccine đó không phải lúc nào cũng là vaccine "tốt nhất" bảo vệ chúng ta trước các biến thể xuất hiện trong tương lai.

Vaccine tốt nhất là vaccine bạn có thể tiêm ngay bây giờ

Hoàn toàn hợp lý khi bạn muốn có loại vaccine "tốt nhất”. Tuy nhiên, loại vaccine tốt nhất là loại có sẵn cho bạn ngay bây giờ vì nó ngăn bạn nhiễm Covid-19, giảm lây truyền cho những đối tượng dễ bị tổn thương trong cộng đồng và giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh nặng. Tất cả các loại vaccine hiện có đều làm tốt công việc này. Từ góc độ tập thể, những lợi ích này là tổng hợp. Càng nhiều người được chủng ngừa, cộng đồng càng có khả năng miễn dịch (hay còn gọi là miễn dịch cộng đồng), càng hạn chế sự lây lan của Covid-19.

Đại dịch toàn cầu là một tình huống rất khẩn cấp khi các biến thể virus mới xuất hiện đáng lo ngại, nguồn cung cấp vaccine toàn cầu không chắc chắn, hành động chậm chậm trễ của nhiều nước và khả năng bùng phát bùng phát ở nhiều khu vực. 

Vì vậy, chờ đợi một loại vaccine hoàn hảo là một tham vọng không thể đạt được. Mỗi loại vaccine được phân phối là một bước tiến nhỏ nhưng có ý nghĩa quan trọng, giúp đưa thế giới sớm trở lại bình thường.