Phấn đấu đến năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh
Lộ trình miễn phí sách giáo khoa cho học sinh phổ thông tại Việt Nam được Chính phủ đề xuất và đang trong quá trình Quốc hội xem xét, thảo luận, với mục tiêu hoàn thành việc cung cấp miễn phí cho toàn bộ học sinh vào năm 2030.
Ngày 12/11, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 366/NQ-CP về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10 năm 2025. Trong đó, Bộ GD&ĐT được giao nhiệm vụ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tình hình thực hiện việc bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026 - 2027, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Liên quan về vấn đề này, trước đó, Bộ Chính trị cũng đã có Nghị quyết 71-NQ/TW năm 2025 về đột phá phát triển GD&ĐT.
Về nhiệm vụ giải pháp tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông, Nghị quyết 71-NQ/TW năm 2025 có yêu cầu rõ, chăm lo giáo dục trẻ em ngay từ giai đoạn đầu đời, chuẩn bị đủ điều kiện thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 03 đến 05 tuổi.
Rà soát, hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn, bảo đảm số lượng, chất lượng, cơ cấu đội ngũ giáo viên; bố trí đủ số lượng biên chế giáo viên, nhân viên theo tiêu chuẩn quy định; nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; đẩy mạnh thực hiện chính sách ưu đãi, thu hút học sinh giỏi theo học ngành sư phạm; xây dựng nhà công vụ, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên ở xa tới công tác.
Tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng kiên cố hoá, hiện đại hoá trường, lớp học; bảo đảm đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị đạt chuẩn, đặc biệt chú trọng đầu tư các phòng học thực hành, trải nghiệm STEM/STEAM, không gian vui chơi, môi trường rèn luyện thể chất. Hoàn thành xây dựng mạng lưới trường phổ thông nội trú tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn và biên giới trước năm 2030; mở rộng hệ thống đào tạo dự bị đại học cho học sinh người dân tộc thiểu số, miền núi. Bảo đảm mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất một cơ sở giáo dục chuyên biệt tới cấp THPT.
Chú trọng giáo dục tư tưởng, truyền thống, đạo đức, thể chất, thẩm mỹ, giáo dục hướng nghiệp, kỹ năng mềm; tăng thời lượng các môn khoa học, công nghệ, tin học, nghệ thuật; nghiên cứu đưa kiến thức về năng lực số, trí tuệ nhân tạo vào chương trình giáo dục phổ thông.
Rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông; bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh. Chuyển mạnh sang phương pháp giáo dục hiện đại, tích cực, tăng cường tự học, trải nghiệm sáng tạo, hướng học sinh phát huy tư duy độc lập, năng lực giải quyết vấn đề; tiếp tục đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, bảo đảm đánh giá trung thực kết quả học tập và giảng dạy; thực hiện đồng bộ các giải pháp để khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan.
Đổi mới mô hình trường chuyên, trường năng khiếu để tập trung ươm tạo nhân tài quốc gia, mở rộng các lớp chuyên khối STEM/STEAM. Tăng cường việc dạy và học ngoại ngữ, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học và dạy ngôn ngữ của các nước láng giềng. Nâng chuẩn tiếng Anh cho giáo viên và học sinh các cấp học; bảo đảm đủ số lượng, trình độ đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và công nghệ, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo trong dạy và học tiếng Anh; tăng cường giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh tại các nơi có điều kiện.
Như vậy, theo lộ trình đến năm 2030 sẽ phấn đấu cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Thống nhất một bộ sách giáo khoa: Chủ trương phù hợp nhưng cần thực hiện “chuẩn”
Thảo luận tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tạo đột phá phát triển GD&ĐT.
Liên quan đến nội dung thống nhất một bộ sách giáo khoa, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) cho rằng chủ trương sử dụng nhiều bộ sách cùng lúc “chưa phù hợp với điều kiện văn hóa – giáo dục Việt Nam, và thực tế triển khai trong thời gian qua cho thấy nhiều bất cập”. Đại biểu cũng chỉ ra một số nguyên nhân gây ra sự bất cập khi áp dụng nhiều bộ sách giáo khoa như:
Thứ nhất, tâm thế xã hội chưa sẵn sàng. Giáo viên, phụ huynh và học sinh chưa quen với việc cùng một chương trình nhưng nhiều bộ sách khác nhau. Việc chuyển đổi sách gây xáo trộn lớn, nhất là ở các địa phương còn thiếu giáo viên có kinh nghiệm.
Thứ hai, một số bộ sách không đạt chất lượng của “giáo khoa”. Nhiều bộ sách thiên về tham khảo, cách trình bày chưa phù hợp, nội dung còn lỗi, thiếu chuẩn mực văn hóa Việt Nam. Một số bộ sách do đơn vị không đủ năng lực biên soạn, chưa qua cơ chế kiểm định nghiêm ngặt.
Thứ ba, tác động tiêu cực đến đổi mới giáo dục. Sự thiếu thống nhất khiến giáo viên khó xây dựng hệ thống chuyên môn chung; gây khó cho công tác kiểm tra, đánh giá; làm giảm hiệu quả của việc điều hành, thanh tra giáo dục.
Từ những nguyên trên, Đại biểu bày tỏ đồng tình với dự thảo quy định “Bộ GD&ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa sử dụng toàn quốc”, nhưng lưu ý rằng vấn đề cốt lõi không chỉ là “một bộ sách” mà phải là “một bộ sách thật sự chuẩn mực, thật sự tốt”.
Đại biểu đề xuất thành lập Ban biên soạn sách giáo khoa quốc gia với thành phần gồm đội ngũ tinh hoa nhất trong ngành giáo dục, văn học, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội – những người có năng lực, có tâm huyết, có trách nhiệm và hiểu sâu văn hóa Việt Nam. Bộ sách phải bảo đảm: Không lỗi nội dung; chuẩn mực văn hóa, đạo đức; mạch lạc, dễ hiểu; Phù hợp tâm lý lứa tuổi; tiệm cận xu hướng giáo dục hiện đại nhưng giữ được bản sắc Việt Nam.
Theo Đại biểu, chỉ khi có bộ sách giáo khoa thật sự chất lượng, thống nhất trên toàn quốc, chúng ta mới có thể bảo đảm công bằng trong học tập, giảm gánh nặng cho giáo viên và phụ huynh, đồng thời tạo cơ sở vững chắc để đổi mới giáo dục đi vào chiều sâu.
