Bệnh lao trẻ em: Hiểu đúng để điều trị sớm

Theo dõi GĐ&PL trên

Nguồn lây nhiễm chủ yếu từ gia đình

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, mỗi năm ghi nhận khoảng 70-80 trẻ em mắc lao. Đáng chú ý, hầu hết những trường hợp này đều nặng, khó chẩn đoán, bệnh nhân nhập viện khi tình trạng bệnh đã trở nặng, nếu chữa khỏi thì cũng để lại di chứng nặng nề. Trong số này, lao phổi - màng phổi chiếm tỷ lệ cao nhất (45%), tiếp theo là lao toàn thể (18%) và lao màng não (30%) cùng với đó còn có lao xương, lao hạch. Đặc biệt, phần lớn những trường hợp nặng là trẻ dưới 5 tuổi và thường phát bệnh trong vòng 2 năm sau khi tiếp xúc với nguồn lây nhiễm.

Theo các chuyên gia, nguồn lây nhiễm chủ yếu đến từ mẹ hoặc cha (47,4%). Ngoài ra, tỷ lệ nhiễm lao cao thường xảy ra ở những trẻ em đã tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Đáng chú ý, tỷ lệ tử vong ở trẻ em sống trong gia đình có người mắc bệnh lao cao hơn, đặc biệt nếu trong gia đình có người mẹ bị lao thì tỷ lệ tử vong ở trẻ mắc lao có thể tăng gấp 8 lần.

Theo bác sĩ Nguyễn Phương Thảo, Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Nhi Trung ương), lao là một bệnh truyền nhiễm, một nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong trên thế giới. Bệnh trực khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, bệnh lây lan khi người bị bệnh lao phát tán vi khuẩn vào không khí.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, tất cả các cơ quan nội tạng đều có thể nhiễm lao như lao lá lách, lao màng não, lao cột sống… Hai nhóm lao nặng nhất là lao toàn thể và lao màng não, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Trẻ dưới 3 tuổi có nguy cơ mắc lao màng não lớn nhất.

Các gia đình cần lưu ý triệu chứng lâm sàng nghi lao ở trẻ em như: Sốt âm ỉ kéo dài, đổ mồ hôi trộm, trẻ mệt mỏi hoặc giảm chơi đùa, chán ăn, không tăng cân hoặc sụt cân, suy dinh dưỡng. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào cơ quan mắc lao trẻ có thể ho dai dẳng, nổi hạch, đau đầu, co giật, đau khớp…, các triệu chứng này thường kéo dài trên 2 tuần, không cải thiện với việc điều trị thông thường, bác sĩ Khanh cho biết thêm.

Chủ động phòng bệnh

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1 thông tin: Khi trẻ được chẩn đoán mắc bệnh lao thì điều đầu tiên là cha mẹ phải thật kiên trì để chữa bệnh cho con bởi phác đồ điều trị có thể kéo dài từ 6-12 tháng, tùy thuộc vào cơ quan mắc lao và giai đoạn bị bệnh. Bệnh lao ở trẻ em có thể chữa khỏi được với hóa trị lao ngắn ngày, các thể nặng càng cần được chẩn đoán sớm và điều trị đúng nguyên tắc (uống thuốc đúng, đủ, đều và không được bỏ sót). Việc tuân thủ điều trị có thể giúp phòng lao kháng thuốc, bởi dạng này thường phát sinh qua việc lựa chọn các chủng vi khuẩn đột biến do người bệnh không tuân thủ điều trị. Nhiễm lao kháng thuốc dẫn đến khó khăn trong điều trị, tăng chi phí điều trị và tỷ lệ di chứng. Đặc biệt, chủng vi khuẩn kháng thuốc này cũng có thể lây cho người khác. Việc thông báo kịp thời mọi dấu hiệu không bình thường trong quá trình điều trị là điều cần thiết để đảm bảo can thiệp và điều chỉnh phù hợp từ phía bác sĩ.

Để phòng bệnh lao cho trẻ, bác sĩ khuyến cáo: Việc áp dụng các biện pháp phòng bệnh không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế lây lan bệnh sang người khác. Phát hiện sớm và điều trị hiệu quả cùng với việc cách ly có thể giúp giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm. Trẻ em tiếp xúc với nguồn lây nhiễm cần được sàng lọc và theo dõi chặt chẽ tại cơ sở y tế.

Bên cạnh đó, kiểm soát vệ sinh môi trường cũng là biện pháp quan trọng để ngăn chặn lây nhiễm. Việc này gồm tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm bệnh lao; thay đổi hành vi của người bệnh (đeo khẩu trang hoặc có khăn che miệng khi tiếp xúc nói chuyện với người khác; khạc đờm và bỏ đúng nơi quy định, rửa tay xà phòng thường xuyên) để hạn chế sự phát tán vi khuẩn ra môi trường

Đặc biệt tiêm vaccine BCG được coi là biện pháp hiệu quả để phòng bệnh lao ở trẻ em. Vaccine này có sẵn trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia, giúp kích thích hệ miễn dịch của trẻ phát triển khả năng chống lại vi khuẩn lao. Đồng thời, vaccine cũng giúp ngăn chặn sự lây truyền của bệnh và bảo vệ trẻ khỏi các biến chứng nguy hiểm của bệnh lao.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Viết Nhung, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, bệnh lao ở trẻ em khó phát hiện và chẩn đoán do các triệu chứng lâm sàng thường mờ nhạt, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do vậy, cha mẹ cần chú ý chăm sóc sức khỏe của con mình đặc biệt khi gia đình có người nhiễm lao. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời, giúp phát hiện, điều trị bệnh lao sớm nếu có.

Hiện nay, thuốc chống lao được Chương trình chống lao quốc gia cấp cho bệnh nhân điều trị tại các tuyến trên toàn quốc. Trẻ dưới 6 tuổi được miễn phí khám, điều trị lao. Ở tất cả các huyện đều có tổ chống lao nên người bệnh có thể yên tâm khám, chữa bệnh. Nhiều nơi bệnh nhân được chuyển về quản lý và chữa trị tại trạm y tế xã gần nhà, rất thuận tiện trong quá trình chữa bệnh. Vì vậy kiểm soát và ngăn chặn bệnh lao ở trẻ em đòi hỏi sự đồng lòng và vào cuộc quyết liệt từ cha mẹ các em.

Theo các chuyên gia y tế, chúng ta có thể hy vọng vào một tương lai không còn bệnh lao ở trẻ em. Do đó, mỗi gia đình hãy tiếp tục hành động để mang lại một thế giới khỏe mạnh và bền vững cho tương lai của con em, chung tay cùng ngành y tế tiến tới thanh toán bệnh lao vào năm 2030 theo mục tiêu cơ bản của Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh lao.