Trẻ biết nói sớm hay trẻ nói muộn có chỉ số IQ cao hơn?

Theo dõi GĐ&PL trên

Như chúng ta đã biết, ngôn ngữ là công cụ quan trọng để tư duy. Khi trẻ học ngôn ngữ, cũng học cách phân tích, tổng hợp và suy luận.

Trẻ có khả năng giao tiếp tốt thường có thể thể hiện ý tưởng một cách rõ ràng và mạch lạc, hỗ trợ trong việc học tập và tương tác xã hội về sau.

Một số nghiên cứu cũng chứng minh rằng, kỹ năng ngôn ngữ có liên quan nhất định đến trí thông minh của trẻ. Vì vậy, nhiều người phân vân, liệu trẻ nói sớm hay nói muộn có chỉ số IQ cao hơn. Về vấn đề này, các chuyên gia đưa ra các thông tin giải đáp dưới góc nhìn khoa học, cụ thể ẩn chứa 4 điều thú vị.

Có hai "nhà máy ngôn ngữ" ẩn trong não trẻ

Não có hai vùng Broca và Wernicke, giống như những nhà máy ngôn ngữ trong não. Nếu vùng Broca chịu trách nhiệm lắp ráp câu (trung tâm ngôn ngữ vận động), Wernicke kia chịu trách nhiệm hiểu ý nghĩa (trung tâm ngôn ngữ cảm giác).

Nhưng điều chúng ta có thể không biết là sự khác biệt lớn đến thế nào về "giờ mở cửa" của hai vùng này. Một số trẻ nói những câu phức tạp như "Mẹ bế con đi xem hoa" khi được 18 tháng tuổi.

Trong khi trẻ khác không thể sắp xếp ngữ pháp hoàn chỉnh cho đến khi chúng được 3 tuổi ( nhiều trường hợp đặc biệt trẻ không thể gọi bố mẹ cho đến khi cháu được 3 tuổi, hay không nói trôi chảy đến 4 tuổi). Khoảng cách giữa hai lần này dài tới 18 tháng.

Bí mật nằm ở "lớp cách điện" của tế bào thần kinh. Giống như dây điện cần có cao su cách điện, mức độ myelin hóa của các sợi thần kinh trong não quyết định tốc độ truyền tải thông tin.

Đối với một số người, vùng Broca bắt đầu được "cách ly" ngay từ khi sinh ra, nhưng với một số người khác, nó có thể không phát triển nhanh chóng cho đến sau 2 tuổi. Giống như một số nhà máy đầu tư dây chuyền sản xuất trước, trong khi những nhà máy khác lại tích trữ nguyên liệu thô trước, đây chỉ là một chiến lược khác nhau.

Thông qua công nghệ hình ảnh DTI, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng đối với trẻ chậm nói, "đường cao tốc" (bó cung) kết nối vùng ngôn ngữ trong não có thể đang âm thầm mở rộng thành tám làn theo cả hai hướng. Mặc dù năng suất của trẻ hiện tại còn chậm, nhưng khả năng tích hợp thông tin có thể mạnh hơn trong tương lai.

Cuộc chiến "siêu cường" giữa trẻ nói sớm và trẻ nói muộn

Dẫn chứng về một cặp song sinh, anh trai có thể gọi "bố mẹ" khi được 10 tháng tuổi, nhưng em trai không nói được cho đến khi được 2 tuổi.

Đến 5 tuổi, anh trai biết mô tả những điều thú vị xảy ra ở trường mẫu giáo một cách chi tiết, sống động, nhưng không biết cách lắp ráp hình dạng như mô tả trong hướng dẫn khi chơi Lego. Trong khi đó câu em trai tuy nói ít nhưng có thể nhanh chóng lắp ráp một chiến hạm phức tạp chỉ bằng cách nhìn vào bản thiết kế. Đây không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Trên thực tế, các nhà khoa học nghiên cứu não bộ đã phát hiện ra rằng:

Trẻ sơ sinh biết nói sớm thường có

- Vùng "CPU ngôn ngữ" siêu mạnh mẽ: Vùng ngôn ngữ não trái hoàn thiện phân công lao động chuyên môn trước, giống như cài đặt một chương trình tăng tốc ngữ pháp.

- Chuyên gia về trí nhớ: Có thể nhanh chóng lưu trữ những từ đã nghe vào "ổ cứng não" (hoạt động của hồi hải mã cao hơn 23%).

- Tiềm năng trở thành chuyên gia xã hội: Khi được 1,5 tuổi, trẻ có thể sử dụng mắt và lời nói để thu hút sự chú ý của người lớn.

Trẻ chậm nói có thể đang ẩn giấu

- Nhà ảo thuật không gian: Vùng thị giác đỉnh đầu dường như được trang bị phần mềm mô hình hóa 3D và khả năng vượt xa bạn cùng lứa.

- Người đam mê logic: Khi giải quyết một vấn đề, thùy trước trán sử dụng nhiều thông tin cảm giác, giống như đang chơi phiên bản đời thực của trò chơi “Escape Room”.

- Tài năng quan sát: Nhạy cảm hơn với những thay đổi tinh tế trong biểu cảm khuôn mặt (kích hoạt thùy đảo cao hơn 15% so với những người mới biết nói).

Vì vậy, mỗi trẻ đều có ưu điểm riêng. Điều bố mẹ có thể làm giống như trồng cây, thuận theo bản chất, chăm sóc "rễ", "xới đất" đều đặn, để trẻ tự do phát triển.

Hiểu lầm trẻ có vấn đề vì nói chậm

Trên thực tế, não có một "cơ chế bù trừ" siêu thông minh. Khi vùng ngôn ngữ phát triển chậm, các vùng não khác sẽ tạm thời hình thành một đội để hỗ trợ. Não của trẻ chậm nói sẽ trải qua những thay đổi kỳ diệu sau:

- Vùng thị giác trở thành "người phiên dịch tạm thời": Trực tiếp chuyển đổi hình ảnh nhìn thấy thành nhận thức. Vì lý do này, trẻ thường có khả năng nhận biết đường xá mạnh mẽ.

- Khu vực vận động tham gia vào "mã hóa cơ thể": Sử dụng hành động để thể hiện thay vì ngôn ngữ đầu ra, trẻ nói muộn đặc biệt giỏi về cử chỉ.

- Mạng lưới mặc định của não sẽ bật "học nền": Tự động sắp xếp các tài liệu ngôn ngữ khi im lặng (một ngày nào đó, đột nhiên mang đến sự bùng nổ về vốn từ vựng).

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu trẻ trên 3 tuổi và không hiểu được những chỉ dẫn đơn giản (như "Đưa bóng cho mẹ"), không giao tiếp bằng mắt hoặc cử chỉ, phản ứng chậm với âm thanh thì mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân.

Não bộ sẽ tự nhiên có xu hướng đạt đến cùng một mức độ

Mỗi trẻ đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Bố mẹ có thể tùy chỉnh một kế hoạch khai sáng dựa trên loại phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Đối với trẻ biết nói sớm

Chơi trò chơi tương tác: Hãy nói “Ngày xửa ngày xưa có một ngọn núi”, và yêu cầu trẻ tiếp tục với “Có một con thỏ trắng lớn trên núi”.

Rèn luyện khả năng kể lại: Hãy để trẻ trở thành “mỏ neo nhỏ” sau khi xem phim hoạt hình hoặc kể lại câu chuyện bằng lời.

Tuy nhiên, hãy tập trung vào chiều sâu của sự hiểu biết và tránh phát triển quá mức các kỹ năng ghi nhớ của trẻ.

Đối với trẻ biết nói muộn

Phát minh ra “Mã cơ thể”: Ví dụ, vỗ tay tượng trưng cho quả táo, và nhảy tượng trưng cho việc ra ngoài chơi.

- Chơi trò chơi “Đoán đồ chơi”: Giấu đồ chơi ra sau lưng và để trẻ ra hiệu bằng cử chỉ về các đặc điểm của đồ chơi.

Sử dụng các tín hiệu trực quan thường xuyên hơn: Kết hợp kiến ​​thức đọc viết với các vật thể thực, xây dựng cầu nối "hình ảnh - từ vựng", nhằm kết hợp hoàn hảo giữa cấu trúc không gian và đầu vào ngôn ngữ.

Ví dụ, trẻ sử dụng các khối lego để xây một ngôi nhà màu đỏ, mẹ hãy nói "Con muốn xây ngôi nhà màu đỏ à? Vậy khối màu xanh chúng ta nên làm gì?. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sử dụng phương pháp này để dạy trẻ chậm nói tăng vốn từ vựng lên 40%.

Theo một số nghiên cứu khác, bất kể trẻ bắt đầu nói sớm hay muộn, sau 7 tuổi, hiệu quả mạng lưới não bộ sẽ tự nhiên có xu hướng đạt đến cùng một mức độ. Những khác biệt từng gây ra lo lắng cuối cùng sẽ được giải quyết nhờ khả năng thích ứng mạnh mẽ của não bộ.

Mỗi trẻ sẽ tiến hóa theo những con đường phát triển thần kinh khác nhau chính là chiến lược sinh tồn thông minh nhất. Giống như một số loài hoa nở vào mùa xuân và một số nở vào mùa thu. Một số người phát triển ngôn ngữ trước, trong khi người khác phát triển kỹ năng quan sát trước để nhận biết nguy hiểm. Đây là tất cả trí tuệ được khắc sâu trong DNA của chúng ta.

Vì vậy, nếu trẻ nói muộn hơn bạn bè bố mẹ cũng đừng vội lo lắng. Bởi sự phát triển của não bộ không phải là cuộc chạy nước rút mà là cuộc chạy marathon với nhiều tốc độ khác nhau. Điều bố mẹ cần làm là dành đủ tình yêu thương và sự kiên nhẫn, chờ đợi từng "bông hoa" nở theo lịch trình riêng.