Những chính sách mới nổi bật có hiệu lực trong tháng 3/2025

Theo dõi GĐ&PL trên

Cơ cấu tổ chức mới của các bộ, ngành

Từ 01/3/2025, nhiều nghị định của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các bộ, ngành sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy có hiệu lực, như: Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Tư pháp; Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Văn phòng Chính phủ; Bộ Ngoại giao; Thông tấn xã Việt Nam; Bộ Nội vụ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Bộ Dân tộc và Tôn giáo; Bộ Công thương.

Nghị định số 36/2025/NĐ-CP quy định Văn phòng Chính phủ có 18 đơn vị, giảm 02 so với trước. Các đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của Văn phòng Chính phủ là các tổ chức hành chính do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức.

Nghị định số 25/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nội vụ. Bộ Nội vụ có 18 đơn vị hành chính và 04 đơn vị sự nghiệp công lập. Như vậy, sau khi hợp nhất Bộ Nội vụ và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đã giảm 13 đầu mối so với ban đầu (hơn 37%), từ 35 xuống còn 22 đơn vị.

Nghị định số 28/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Ngoại giao. Theo đó, Bộ Ngoại giao gồm 25 đơn vị, giảm 03 đơn vị so với trước.

Theo quy định tại Nghị định số 39/2025/NĐ-CP, Bộ Tư pháp gồm 20 đơn vị, giảm 5 so với trước.

Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giáo dục và Đào tạo được quy định trong Nghị định số 37/2025/NĐ-CP. Sau sắp xếp bộ máy, Bộ Giáo dục và Đào tạo giảm từ 23 xuống còn 18 đơn vị.

Nghị định số 26/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo hướng cơ quan này có 20 đơn vị trực thuộc (trong đó có 18 đơn vị là tổ chức hành chính, 02 đơn vị là đơn vị sự nghiệp công lập). Như vậy, so với cơ cấu tổ chức cũ, bộ máy của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã giảm 06 đơn vị, trong đó giảm 02 đơn vị hành chính và 03 đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo Nghị định số 40/2025/NĐ-CP của Chính phủ, cơ cấu tổ chức Bộ Công thương còn 22 đầu mối, giảm 06 đơn vị so với trước.

Nghị định số 41/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Dân tộc và Tôn giáo. Theo đó, Bộ Dân tộc và Tôn giáo là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành, lĩnh vực: Công tác dân tộc; tín ngưỡng, tôn giáo và quản lý nhà nước đối với các dịch vụ công thuộc ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước của bộ theo quy định của pháp luật. Bộ Dân tộc và Tôn giáo gồm 13 đơn vị, trong đó có 09 đơn vị giúp việc, 03 đơn vị sự nghiệp công lập.

Nghị định số 27/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thông tấn xã Việt Nam nêu rõ, Thông tấn xã Việt Nam có cơ cấu tổ chức gồm 22 đơn vị (giảm 06 đơn vị so với quy định tại Nghị định số 87/2022/NĐ-CP). Nghị định nêu rõ, Thông tấn xã Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, là cơ quan thông tấn quốc gia, cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, thực hiện chức năng đăng, phát thông tin, văn kiện chính thức của Đảng và Nhà nước; cung cấp thông tin phục vụ yêu cầu lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước; phổ biến thông tin phục vụ các cơ quan thông tin đại chúng, công chúng và các đối tượng khác trong và ngoài nước.

Nghị định số 38/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam theo hướng Viện này còn 24 đơn vị, gồm 05 đơn vị chuyên môn giúp việc, 13 tổ chức khoa học và công nghệ công lập, 6 đơn vị sự nghiệp công lập.

Nghị định số 32/2025/NĐ-CP quy định Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam còn 26 đơn vị (giảm 12 đầu mối so với trước), trong đó có 04 đơn vị chuyên môn; 19 tổ chức khoa học và công nghệ công lập; 03 đơn vị sự nghiệp công lập khác.

Quy định mới về chế độ bảo hiểm xã hội đối với dân quân thường trực

Chính phủ ban hành Nghị định số 16/2025/NĐ-CP ngày 4/2/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2020/NĐ-CP ngày 30/6/2020 quy định chi tiết một số điều của Luật Dân quân tự vệ về tổ chức xây dựng lực lượng và chế độ, chính sách đối với Dân quân tự vệ; có hiệu lực thi hành từ ngày 23/3/2025.

Nghị định số 16/2025/NĐ-CP sửa đổi khoản 1 Điều 7 Nghị định số 72/2020/NĐ-CP quy định về mức phụ cấp chức vụ chỉ huy Dân quân tự vệ. Theo quy định mới, Chỉ huy trưởng, Chính trị viên Ban Chỉ huy quân sự cấp xã; Chỉ huy trưởng, Chính trị viên, Ban Chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức được hưởng phụ cấp là 561.600 đồng (quy định cũ là 357.600 đồng).

Phó Chỉ huy trưởng, Chính trị viên phó Ban Chỉ huy quân sự cấp xã; Phó Chỉ huy trưởng, Chính trị viên phó Ban Chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức; Tiểu đoàn trưởng, Chính trị viên tiểu đoàn; Hải đoàn trưởng, Chính trị viên hải đoàn; Hải đội trưởng, Chính trị viên hải đội dân quân thường trực; Đại đội trưởng, Chính trị viên đại đội dân quân tự vệ cơ động được hưởng phụ cấp là 514.800 đồng (quy định cũ là 327.800 đồng)...

Nghị định số 16/2025/NĐ-CP quy định mức tiền ăn cơ bản, mức tiền ăn thêm các ngày lễ, Tết bằng mức tiền ăn cơ bản, mức tiền ăn thêm hiện hành các ngày lễ, Tết của hạ sĩ quan, binh sĩ bộ binh đang tại ngũ trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Ngoài ra, Nghị định số 16/2025/NĐ-CP cũng sửa đổi, bổ sung chế độ bảo hiểm xã hội cho dân quân thường trực và chế độ bảo hiểm y tế cho dân quân thường trực thực hiện theo pháp luật về bảo hiểm y tế...

Ôtô điện chạy pin không còn được miễn lệ phí trước bạ

Theo quy định tại Nghị định 10/2022/NĐ-CP ban hành ngày 15/1/2022 quy định về lệ phí trước bạ, có hiệu lực từ ngày 01/3/2022; trong đó quy định mức ưu đãi lệ phí trước bạ đăng ký lần đầu dành cho ôtô điện chạy pin là 0% trong vòng 03 năm áp dụng từ ngày 01/3/2022 đến ngày 28/02/2025. Tuy nhiên, từ ngày 01/3/2025 đến ngày 28/02/2027, mức lệ phí trước bạ đối với xe này sẽ bằng 50% so với xe chạy xăng, dầu.

Như vậy, từ tháng 3/2025, ôtô điện không còn được miễn phí trước bạ hoàn toàn như trước đây.

Hiện tại, mức thu lệ phí trước bạ đối với ôtô đăng ký lần đầu tại Việt Nam dao động từ 10% đến 12%, tùy vào từng địa phương. Điều này đồng nghĩa với việc người mua xe điện chạy pin từ ngày 01/3/2025 sẽ phải nộp lệ phí trước bạ khoảng 5-6%, tùy tỉnh, thành phố đăng ký xe, thay vì được miễn hoàn toàn như trước.

Với thay đổi này, chi phí lăn bánh của xe điện sẽ tăng so với trước. Chẳng hạn, nếu một mẫu xe điện có giá niêm yết 1 tỷ đồng, mức lệ phí trước bạ mới sẽ rơi vào khoảng 50-60 triệu đồng, tùy địa phương áp dụng mức thu lệ phí trước bạ 10 hoặc 12%.

Áp dụng quy định mới về xuất khẩu gạo

Từ ngày 01/3/2025, Nghị định 01/2025/NĐ-CP ban hành ngày 01/012025 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo có hiệu lực.

Theo đó, về quyền kinh doanh xuất khẩu gạo, Nghị định số 01/2025/NĐ-CP bổ sung quy định: Thương nhân có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo chỉ được ủy thác xuất khẩu hoặc nhận ủy thác xuất khẩu từ thương nhân có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Về trách nhiệm của thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, theo quy định tại khoản 3 Điều 24 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP quy định: Định kỳ vào thứ 5 hàng tuần thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo báo cáo Bộ Công Thương về lượng thóc, gạo thực tế tồn kho của thương nhân theo từng chủng loại cụ thể để tổng hợp số liệu phục vụ công tác điều hành.

Nay Nghị định số 01/2025/NĐ-CP quy định: Định kỳ trước ngày 5 hàng tháng thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo báo cáo Bộ Công Thương, Sở Công Thương nơi thương nhân có trụ sở chính, có kho, có cơ sở xay, xát hoặc cơ sở chế biến thóc, gạo đồng thời sao gửi Hiệp hội Lương thực Việt Nam về lượng thóc, gạo thực tế tồn kho của thương nhân theo từng chủng loại cụ thể để tổng hợp số liệu phục vụ công tác điều hành.

Đồng thời, Nghị định số 01/2025/NĐ-CP bỏ khoản 6 Điều 24 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP: "Thương nhân báo cáo không đúng sự thật hoặc không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định tại Điều này không được hưởng các chính sách ưu tiên quy định tại khoản 2 Điều 16 Nghị định này cho đến khi thương nhân chấm dứt, khắc phục hành vi vi phạm."

Siết chặt quản lý khai thác khoáng sản

Theo Nghị định 10/2025/NĐ-CP ban hành ngày 11/01/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định trong lĩnh vực khoáng sản, từ ngày 01/3/2025, Chính phủ sẽ tăng cường các biện pháp giám sát hoạt động khai thác khoáng sản nhằm đảm bảo khai thác bền vững và bảo vệ môi trường.

Cụ thể, theo quy định mới, giấy phép khai thác cát, sỏi lòng sông phải có nội dung về thời gian được phép hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông trong ngày, từ 05 giờ đến 19 giờ; quy định về thời gian khai thác trong năm. (Theo quy định cũ tại Nghị định số 23/2020/NĐ-CP thì khung thời gian khai thác từ 07 giờ sáng đến 05 giờ chiều, không được khai thác ban đêm).

Căn cứ vị trí địa lý, điều kiện khí hậu, thời tiết, thủy văn, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thời gian khai thác cụ thể đối với từng giấy phép, hồ sơ đăng ký nhưng không vượt quá khung thời gian quy định nêu trên.

Nghị định số 10/2025/NĐ-CP cũng sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 Điều 10 Nghị định số 23/2020/NĐ-CP về bến, bãi tập kết cát, sỏi lòng sông. Trong đó, khu vực bến, bãi chứa cát, sỏi phải nằm trong phạm vi cảng thủy nội địa, bến thủy nội địa theo quy định của Luật Giao thông đường thủy nội địa..

Thay đổi về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết

Nghị định 20/2025/NĐ-CP ban hành ngày 10/02/2025 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 132/2020/NĐ-CP ngày 05/11/2020 của Chính phủ quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, từ ngày 27/3/2025 có thay đổi đáng chú ý là các khoản vay từ ngân hàng không còn bị xem là giao dịch liên kết.

Trước đây, doanh nghiệp khi vay vốn từ ngân hàng có liên quan đến công ty mẹ hoặc công ty con vẫn phải kê khai theo quy định về giao dịch liên kết, gây nhiều khó khăn trong thủ tục thuế. Việc điều chỉnh này giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng kê khai và minh bạch hơn trong việc xác định giá giao dịch...