Những chính sách mới liên quan đến kinh tế có hiệu lực từ tháng 9

Theo dõi GĐ&PL trên

Bổ sung nhiều chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ

Nghị định 205/2025/NĐ-CP ngày 14/7/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP ngày 03/11/2015 của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/9/2025.

Trong đó đáng chú ý, Nghị định 205/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điểm, khoản của Điều 5 về chính sách hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao công nghệ để sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ.

Cụ thể, tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ để sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ thuộc Danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển được hưởng các ưu đãi, hỗ trợ từ Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao, các ưu đãi, hỗ trợ về chuyển giao công nghệ và các ưu đãi, hỗ trợ khác theo quy định hiện hành.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP cũng bổ sung hỗ trợ đối với hoạt động ứng dụng và chuyển giao công nghệ để sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ thuộc Danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển được hỗ trợ từ Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ. Cụ thể, hỗ trợ tối đa 50% kinh phí đầu tư máy móc thiết bị, sản phẩm mẫu, thiết kế, phần mềm, đào tạo, thuê chuyên gia tư vấn, sáng chế, chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp, kiểm định kết quả đối với các dự án hợp tác nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ giữa các doanh nghiệp và tổ chức khoa học và công nghệ.

Hỗ trợ tối đa 70% kinh phí triển khai các hoạt động, nhiệm vụ nhằm nâng cao chất lượng, số lượng các chuyên gia, đơn vị tư vấn trong lĩnh vực ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Về chính sách đào tạo nguồn nhân lực công nghiệp hỗ trợ, Nghị định 205/2025/NĐ-CP bổ sung điểm c khoản 1 Điều 6. Theo đó, sinh viên có kết quả học tập loại xuất sắc, giảng viên, nghiên cứu viên, chuyên gia, cán bộ quản lý, kỹ thuật viên, công nhân kỹ thuật được hỗ trợ kinh phí đào tạo, bồi dưỡng ở trong nước và ngoài nước về kỹ thuật, công nghệ sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ từ Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ và các chương trình, dự án đào tạo nguồn nhân lực khác.

Bên cạnh đó, Nghị định 205/2025/NĐ-CP cũng bổ sung Điều 6a, Điều 6b, Điều 6c vào sau Điều 6 về các chính sách: Hỗ trợ bảo vệ môi trường; Hỗ trợ pháp lý; Hỗ trợ thử nghiệm, kiểm định, giám định, chứng nhận chất lượng.

Tăng quyền tự chủ cho đại học quốc gia

Nghị định số 201/2025/NĐ-CP ngày 11/7/2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của đại học quốc gia. Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/9/2025; thay thế Nghị định số 186/2013/NĐ-CP ngày 17/11/2013 của Chính phủ về đại học quốc gia. Điểm đáng chú ý là cơ chế tài chính được trao quyền tự chủ cao hơn, nhằm tăng tính chủ động và hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Nghị định 201/2025/NĐ-CP quy định đại học quốc gia là cơ sở giáo dục đại học công lập do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, có tư cách pháp nhân, có tài khoản riêng và sử dụng con dấu có hình Quốc huy.

Đại học quốc gia có chức năng đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao; có một số lĩnh vực đào tạo dẫn đầu trong nước và được xếp hạng cao trên thế giới.

Đại học quốc gia chịu sự quản lý nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ, ngành khác và Ủy ban nhân dân các cấp nơi đại học quốc gia đặt trụ sở theo quy định của pháp luật.

Về nhiệm vụ và quyền hạn của đại học quốc gia, một trong những điểm mới của Nghị định 201/2025/NĐ-CP là trao quyền tự chủ nhiều hơn cho đại học quốc gia trong các lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học, tổ chức bộ máy, tài chính.

Theo Nghị định, đại học quốc gia được quyền quyết định thu – chi, phân bổ và sử dụng ngân sách, đồng thời được huy động vốn xã hội hóa, tài trợ, viện trợ cũng như các nguồn thu hợp pháp khác. Nguồn lực này có thể dùng cho đào tạo, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và phát triển hạ tầng. Nhà nước vẫn duy trì cấp ngân sách, song gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo công khai và minh bạch.

Nghị định cũng mở rộng quyền tự chủ trong quản lý đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, khai thác tài sản công và ký kết hợp đồng hợp tác trong và ngoài nước. Cơ chế này kỳ vọng tạo ra môi trường linh hoạt, giúp các đại học quốc gia phát huy tiềm năng, nâng cao chất lượng đào tạo và đóng góp trực tiếp vào phát triển kinh tế-xã hội.

Có thể góp vốn vào quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo bằng quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật

Nghị định số 210/2025/NĐ-CP ngày 21/7/2025 của Chính phủ sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.

Trong đó đáng chú ý, Nghị định quy định có thể góp vốn vào quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo bằng quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật. Theo đó, Nghị định số 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Điều 5 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP về Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo hướng mở rộng một số điều kiện như: Loại tài sản góp vốn (bổ sung góp vốn bằng quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật) và các hình thức đầu tư (công cụ chuyển đổi, quyền mua cổ phần); đồng thời, quy định rõ ràng và chặt chẽ hơn về việc sử dụng vốn nhàn rỗi và các khoản đầu tư vào tổ chức tín dụng.

Cụ thể, Nghị định số 210/2025/NĐ-CP nêu rõ: Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo không có tư cách pháp nhân, có từ 02 đến tối đa 30 nhà đầu tư góp vốn thành lập trên cơ sở Điều lệ quỹ. Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo không được góp vốn vào quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác.

Tài sản góp vốn có thể bằng Đồng Việt Nam, quyền sử dụng đất, quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật và các tài sản khác có thể định giá được bằng Đồng Việt Nam.

Danh mục hoạt động đầu tư của quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo gồm:

- Đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Tổng mức đầu tư không quá 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp sau khi nhận đầu tư;

- Đầu tư các công cụ đầu tư có thể chuyển đổi;

- Đầu tư quyền mua cổ phần tại doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Giao dịch này không được chuyển nhượng cho các bên thứ ba.

Nghị định cũng nêu rõ, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được sử dụng vốn nhàn rỗi từ vốn góp của các nhà đầu tư để gửi tiền có kỳ hạn hoặc mua chứng chỉ tiền gửi tại các tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật nhưng phải đảm bảo an toàn vốn. Công ty quản lý quỹ chỉ được gửi tiền và mua chứng chỉ tiền gửi tại các tổ chức tín dụng đã được Ban đại diện quỹ phê duyệt.

Toàn bộ số vốn góp và tài sản của các nhà đầu tư tại quỹ phải được hạch toán độc lập với nguồn vốn và tài sản của công ty thực hiện quản lý quỹ. Các nhà đầu tư góp vốn thành lập quỹ tự thỏa thuận về thẩm quyền quyết định danh mục hoạt động đầu tư và nội dung này phải được quy định tại Điều lệ quỹ và hợp đồng với công ty thực hiện quản lý quỹ (nếu có).

Ngoài ra, Nghị định số 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Điều 15 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP về trình tự thông báo giải thể quỹ, trong đó bổ sung về hình thức gửi hồ sơ trực tuyến và quy định rõ trách nhiệm cung cấp thông tin định kỳ cho nhà đầu tư và cơ quan đăng ký kinh doanh cấp tỉnh để theo dõi, giám sát trong suốt quá trình giải thể, thanh lý tài sản.

Nghị định 210/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 15/9/2025.

Siết chặt quản lý mật mã dân sự, tăng chế tài kinh tế

Nghị định số 211/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về kinh doanh sản phẩm, dịch vụ mật mã dân sự và xuất khẩu, nhập khẩu sản phẩm mật mã dân sự sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 09/9/2025.

Nghị định số 211/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về hoạt động mật mã dân sự và sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định số 14/2022/NĐ-CP.

Trong đó đáng chú ý, Nghị định này siết chặt quản lý trong lĩnh vực kinh doanh, xuất nhập khẩu sản phẩm, dịch vụ mật mã dân sự, nhằm đảm bảo an ninh quốc gia song song với minh bạch hóa hoạt động thương mại.

Theo quy định mới, doanh nghiệp vi phạm có thể bị xử phạt từ mức cảnh cáo đến phạt tiền 180 triệu đồng, tùy theo giá trị hàng hóa vi phạm và tính chất hành vi.

Ngoài tiền phạt, hình thức xử lý bổ sung như tước giấy phép, đình chỉ kinh doanh hay buộc tái xuất sản phẩm cũng được áp dụng. Đây là động thái nhằm ngăn chặn tình trạng lợi dụng công nghệ mật mã để trục lợi hoặc gây ảnh hưởng đến an toàn kinh tế-xã hội.

Tỷ lệ an toàn vốn với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 14/2025/TT-NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 15/9/2025.

Thông tư nêu rõ, ngân hàng phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn như sau:

Ngân hàng thương mại không có công ty con, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ.

Ngân hàng thương mại có công ty con phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ và tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất.

Khi tính tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất: Trường hợp ngân hàng thương mại có công ty con là doanh nghiệp hoạt động theo Luật Kinh doanh bảo hiểm, ngân hàng thương mại không hợp nhất công ty con này theo nguyên tắc hợp nhất của pháp luật về kế toán và báo cáo tài chính đối với tổ chức tín dụng. Tổng tài sản có rủi ro tín dụng, vốn yêu cầu cho rủi ro hoạt động, vốn yêu cầu cho rủi ro thị trường được tính trên cơ sở số liệu của ngân hàng thương mại và công ty con của ngân hàng thương mại đó theo quy định tại Thông tư này. Trong đó, ngân hàng thương mại phải áp dụng phương pháp tiêu chuẩn để tính tài sản có rủi ro tín dụng của công ty con.

Ngân hàng thương mại không có công ty con, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải duy trì các tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ sau đây: Tỷ lệ vốn lõi cấp 1 tối thiểu là 4,5%; tỷ lệ vốn cấp 1 tối thiểu là 6%; tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là 8%.

Ngân hàng thương mại có công ty con phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ và tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất sau đây: Tỷ lệ vốn lõi cấp 1 tối thiểu là 4,5%; tỷ lệ vốn cấp 1 tối thiểu là 6%; tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là 8%.

Thông tư cũng bổ sung bộ đệm bảo toàn vốn (CCB) và bộ đệm vốn phản chu kỳ (CCyB), buộc ngân hàng tăng dần vốn dự phòng từ năm đầu tiên với 0,625% lên 2,5% từ năm thứ tư, qua đó nâng tỷ lệ CAR lên tối thiểu 10,5%. Ngân hàng chỉ được chia lợi nhuận khi đáp ứng đầy đủ các tỷ lệ này.

Đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước có quyền yêu cầu ngân hàng duy trì tỷ lệ cao hơn nếu phát hiện rủi ro, nhằm bảo đảm an toàn hoạt động và hệ thống tài chính quốc gia. Quy định mới được kỳ vọng sẽ thúc đẩy minh bạch, củng cố niềm tin thị trường và hỗ trợ tăng trưởng bền vững.

Sửa đổi, bổ sung quy định thanh toán thương mại biên giới Việt-Trung

Thông tư 17/2025/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước sửa đổi, bổ sung Thông tư 19/2018/TT-NHNN về quản lý ngoại hối đối với hoạt động thương mại biên giới Việt Nam – Trung Quốc, sẽ chính thức có hiệu lực từ 15/9/2025.

Theo đó, phương thức thanh toán được bổ sung, cho phép thực hiện qua ngân hàng bằng ngoại tệ tự do chuyển đổi, bằng đồng nhân dân tệ (CNY) hoặc VND qua chi nhánh ngân hàng biên giới, cũng như thanh toán bù trừ phần chênh lệch trong giao dịch xuất-nhập khẩu. Quy định này giúp tăng tính linh hoạt, minh bạch và giảm rủi ro trong thanh toán biên mậu.

Thông tư cũng điều chỉnh trách nhiệm báo cáo định kỳ: hàng quý, trước ngày 20 tháng đầu quý sau, các ngân hàng có chi nhánh biên giới phải gửi báo cáo theo mẫu mới về Ngân hàng Nhà nước. Đồng thời, nhiều điều khoản, phụ lục cũ của Thông tư 19/2018 được bãi bỏ hoặc thay thế, nhằm phù hợp với thực tiễn và các hiệp định song phương.

Việc sửa đổi được kỳ vọng góp phần thúc đẩy thương mại biên giới, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đồng thời tăng cường quản lý ngoại hối và bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng.

Giám sát quỹ tín dụng nhân dân và tài chính vi mô

Vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Thông tư 18/2025/TT-NHNN, có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, quy định về thu thập, khai thác, chia sẻ thông tin, báo cáo nhằm tăng cường giám sát hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân và tổ chức tài chính vi mô.

Theo Thông tư, các đơn vị phải cung cấp dữ liệu chi tiết về khách hàng vay, gửi tiền, hoạt động cho vay, nợ xấu, tài chính, nhân sự… thông qua Hệ thống thông tin giám sát. Thông tin được kết nối trực tuyến, kiểm duyệt tự động, giúp phát hiện sớm rủi ro và xử lý kịp thời.

Ngoài Ngân hàng Nhà nước, các đơn vị như Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Ngân hàng Hợp tác xã cũng được khai thác thông tin để phục vụ quản lý vốn, giám sát an toàn hệ thống. Quy định mới cũng siết chặt trách nhiệm báo cáo, yêu cầu chỉnh sửa sai sót trong vòng 3 ngày, đồng thời đảm bảo bảo mật dữ liệu cá nhân…