Nhà ở xã hội là cứu cánh cho người dân, chất xúc tác để hạ nhiệt giá nhà

Theo dõi GĐ&PL trên

Tại cuộc tiếp xúc cử tri TP. Hà Nội trước Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV ngày 30/9, Tổng Bí thư Tô Lâm dành nhiều thời gian nói về vấn đề đất đai, dự án bỏ hoang gây lãng phí.

Tổng Bí thư nêu thực tế Nhà nước quản lý về giá xăng dầu, giá điện và giá rất nhiều mặt hàng khác, nhưng riêng giá đất đai thì lại giao cho hội đồng, công ty tư vấn định giá theo thị trường.

Việc này, Tổng Bí thư cho biết đã dẫn tới tình trạng thao túng thị trường, thổi giá, gây khó khăn cho đời sống người dân khi các mặt hàng khác mà Nhà nước không quản lý cũng bị thổi giá lên theo.

Nguyên nhân của tình trạng giá nhà đất tăng phi lý

Như vậy, Tổng Bí thư đã chỉ ra được nguyên nhân cốt lõi dẫn đến giá đất tăng phi lý, đó là việc Nhà nước chưa quản lý giá đất đai. Hệ quả là giá đất bị thổi giá cao bất thường, không phản ánh đúng quan hệ cung – cầu thực tế. Từ đó, kéo theo giá nhà ở thương mại lên mức ngoài khả năng chi trả của đại đa số người dân. Người có nhu cầu thực sự về an cư lạc nghiệp phải chịu áp lực ngày càng nặng nề, trong khi giới đầu cơ hưởng lợi lớn nhờ mua đi bán lại, găm hàng, tạo sốt ảo.

Yêu cầu đặt ra về quản lý giá nhà đất

Theo khoản 1 Điều 51 Hiến pháp năm 2013, nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghĩa là, Nhà nước không đứng ngoài thị trường mà phải thực hiện vai trò điều tiết, bảo đảm sự phát triển công bằng, bền vững, phù hợp với lợi ích của nhân dân. Do đó, Nhà nước cần phải quản lý giá đất đai, việc này hoàn toàn phù hợp với Hiến pháp và tình hình thực tiễn của đất nước hiện nay.

Để khắc phục thực trạng này, trước hết cần xác định rõ Nhà nước không thể khoán trắng việc định giá đất, nhà cho các công ty tư vấn hay cho thị trường. Thay vào đó, Nhà nước phải xây dựng khung pháp lý minh bạch, cơ chế giám sát chặt chẽ để bảo đảm mức giá phản ánh đúng giá trị sử dụng thực tế và khả năng chi trả của xã hội.

Điều này đồng nghĩa với việc phải tiến hành sửa đổi, bổ sung hàng loạt văn bản pháp luật liên quan, như là: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Quy hoạch, Luật Đấu giá, các luật về thuế,… Đây là nhiệm vụ phức tạp, đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng, cân nhắc tác động xã hội, tránh để chính sách mới tạo ra những “tác dụng phụ” không mong muốn.

Giải pháp trước mắt là phát triển mạnh mẽ nhà ở xã hội

Trong khi chờ đợi sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật, cũng như không thể yêu cầu doanh nghiệp bất động sản phải giảm giá bán nhà ở ngay (vì mục đích hoạt động của doanh nghiệp là vì lợi nhuận). Do đó, giải pháp khả thi và cấp bách lúc này là tăng mạnh nguồn cung nhà ở xã hội từ vốn ngân sách Nhà nước hoặc xã hội hóa nhưng Nhà nước giữ vai trò ấn định giá hợp lý. Điều này vừa giúp người dân có thu nhập trung bình và thấp tiếp cận được chỗ ở phù hợp, vừa tạo áp lực cạnh tranh khiến giá nhà ở thương mại phải điều chỉnh về mức hợp lý.

Nhà ở xã hội không chỉ là nơi ở đơn thuần mà còn là công cụ điều tiết thị trường bất động sản. Khi có nhiều dự án nhà ở xã hội được triển khai, nhu cầu của đa số người dân sẽ được đáp ứng trực tiếp, qua đó giảm nhu cầu mua nhà thương mại giá cao. Các doanh nghiệp bất động sản buộc phải điều chỉnh chiến lược, giảm giá bán để tránh tồn kho cũng như đưa ra các sản phẩm vừa túi tiền với đa số người dân thay vì xây dựng các căn hộ cao cấp với giá cao như hiện nay.

Tuy nhiên, để nhà ở xã hội thực sự phát huy vai trò cứu cánh cho người dân thì cần bảo đảm những yêu cầu sau:

Đúng đối tượng: Nhà ở xã hội phải đến tay người có thu nhập thấp, công nhân, viên chức trẻ, lực lượng lao động nhập cư… Tránh tình trạng người có điều kiện “chạy suất” để được mua, sau đó bán lại hưởng chênh lệch. Với các trường hợp gian dối cần phải xử lý nghiêm: thu hồi nhà, tùy vào mức độ vi phạm có thể xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đa dạng hình thức: Nhà ở xã hội không chỉ để bán mà còn cần phát triển mạnh theo hướng cho thuê, cho thuê mua. Điều này phù hợp với người lao động chưa có khả năng tích lũy đủ vốn nhưng cần chỗ ở ổn định.

Bảo đảm chất lượng sống: Nhà ở xã hội không thể chỉ dừng ở giá thấp mà còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn cơ bản về hạ tầng, dịch vụ công cộng, không gian sống an toàn. Nếu không, người dân sẽ không mặn mà, thậm chí từ chối nó, mục tiêu của chính sách sẽ thất bại.

Luật sư PHẠM THANH HỮU

Đoàn Luật sư TP.HCM