Đại biểu đề nghị quy định mạng xã hội phải chia sẻ doanh thu nếu dùng tin của báo chí
Tại phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật Báo chí (sửa đổi), nhiều đại biểu quan tâm đến quy định về nguồn thu của cơ quan báo chí và tình trạng các trang mạng xã hội sử dụng thông tin báo chí để thu lợi.
Cụ thể, về hoạt động báo chí trên không gian mạng, đại biểu Lê Thu Hà (Đoàn Lào Cai) cho rằng dự thảo luật đang tiếp cận theo tư duy truyền thống, trong khi các nền tảng xuyên biên giới đã thay đổi toàn bộ cấu trúc phân phối thông tin. Các nền tảng này sử dụng nội dung báo chí để thu lợi, chi phối thuật toán, lập trình và trích tin tức mà không chia sẻ lợi nhuận, không chịu trách nhiệm pháp lý và không thực hiện gỡ bỏ tin sai theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung 03 nhóm nghĩa vụ bắt buộc đối với các nền tảng xuyên biên giới:
- Nghĩa vụ chia sẻ doanh thu với định hướng bất kỳ tổ chức, cá nhân nào sử dụng lại nội dung báo chí trên không gian mạng dưới hình thức tổng hợp, trích dẫn, hiển thị đoạn trích hoặc khai thác dữ liệu báo chí… đều phải được sự đồng ý của cơ quan báo chí và tuân thủ cơ chế chia sẻ lợi ích theo thỏa thuận.
- Nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung sai phạm trong thời hạn nhất định.
- Nghĩa vụ hiện diện pháp lý tại Việt Nam, để chịu trách nhiệm trước pháp luật và phối hợp với cơ quan quản lý trong xử lý vi phạm.
Một thực tế khác được đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) đưa ra, là trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo và các nền tảng mạng xã hội phát triển mạnh mẽ đã diễn ra tình trạng một bộ phận tổ chức, cá nhân không phải cơ quan báo chí liên tục trích dẫn, đăng lại nội dung từ các báo chính thống nhưng đặt tiêu đề sai lệch, cắt xén, xuyên tạc nghiêm trọng nội dung gốc nhằm thu hút tương tác và doanh thu quảng cáo. Điều này đã và đang đe dọa trực tiếp đến mô hình kinh tế báo chí chuyên nghiệp, làm mất giá trị nội dung báo chí và làm mất nguồn thu quảng cáo do thuật toán các nền tảng số có xu hướng ưu tiên hiển thị nội dung tạo cảm xúc mạnh, khiến nội dung báo chí chuyên nghiệp cân bằng bị lu mờ.
Về hệ quả, doanh thu quảng cáo có thể tự động bị chuyển hướng từ các cơ quan báo chí có trách nhiệm (nơi sản xuất nội dung chất lượng) sang các kênh câu view có tương tác cao, làm xói mòn nguồn thu tài chính để duy trì nền báo chí chuyên nghiệp.
Từ thực tế đã nêu, đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét bổ sung quy định về quyền liên quan của cơ quan báo chí trên không gian mạng, đồng thời giao Chính phủ nghiên cứu các cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu giữa các cơ quan báo chí với các nền tảng số lớn. Quy định này không hạn chế quyền tự do ngôn luận của người dân mà nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các quyền liên quan của cơ quan báo chí, những chủ thể đã bỏ chi phí lớn để sản xuất thông tin có trách nhiệm.
