Chính phủ Mỹ đóng cửa lần đầu tiên sau 6 năm

Theo dõi GĐ&PL trên

Nước Mỹ đã rơi vào một giai đoạn bất ổn mới sau khi Tổng thống Donald Trump và Quốc hội không thể đạt được thỏa thuận ngân sách trước thời hạn chót ngày 1/10, khiến Chính phủ phải đóng cửa và hàng loạt chương trình, dịch vụ bị ngưng trệ. Đây là lần đóng cửa thứ 15 của Chính phủ Mỹ kể từ năm 1981 và là lần đóng cửa đầu tiên kể từ đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử - kéo dài 35 ngày - 6 năm trước.

Vào lúc 0h ngày 1/10 theo giờ Mỹ (11 giờ cùng ngày theo giờ Việt Nam), Chính phủ Mỹ bắt đầu ngừng hầu hết các hoạt động. Bất chấp các cuộc thương lượng dồn dập tại Quốc hội Mỹ trước đó, vẫn không có bước đột phá nào giữa Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa để đảm bảo ngân sách cho Chính phủ Mỹ tiếp tục hoạt động sau ngày 30/9 - thời điểm kết thúc năm tài khóa 2024-2025.

Khoảng 750.000 nhân viên liên bang sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời, thậm chí một số có thể bị sa thải theo quyết định của chính quyền Tổng thống Trump. Nhiều cơ quan có nguy cơ bị đóng cửa, có thể là vĩnh viễn, khi ông Trump tuyên bố sẽ “làm những việc không thể đảo ngược, gây hậu quả nặng nề” để trả đũa phe đối lập. Trong khi đó, chương trình trục xuất người nhập cư trái phép được kỳ vọng vẫn tiếp tục, còn các lĩnh vực như giáo dục, môi trường và nhiều dịch vụ công khác sẽ bị đình trệ. Hệ quả kinh tế có thể lan rộng trên toàn quốc.

Đây là lần thứ ba ông Trump để xảy ra việc Chính phủ liên bang hết ngân sách, và là lần đầu tiên kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ hai. Điều này cho thấy mức độ chia rẽ sâu sắc về ưu tiên ngân sách cũng như môi trường chính trị đang ưu ái các quan điểm cứng rắn thay vì thỏa hiệp.

Tổng thống Trump và các lãnh đạo đảng Cộng hòa trong Quốc hội đang tìm cách gia hạn chi tiêu hiện tại để duy trì ngân sách chính phủ đến ngày 21/11. Biện pháp tạm thời này nhằm cho các nhà lập pháp có thời gian đàm phán để cấp ngân sách đầy đủ cho cả năm tài khóa 2025-2026, bắt đầu từ ngày 1/10 này.

Tác động kinh tế có thể xuất hiện chỉ sau vài ngày. Báo cáo việc làm hàng tháng dự kiến được công bố vào ngày 3/10, nhưng có thể bị hoãn hoặc hủy do Chính phủ Mỹ ngừng hoạt động.

Theo phân tích của ngân hàng Goldman Sachs, các thị trường tài chính trước đây thường “không bị ảnh hưởng nhiều” trong các đợt đóng cửa, nhưng lần này có thể khác vì chưa có dấu hiệu đàm phán thực chất nào diễn ra.

Lần gần nhất Chính phủ Mỹ đóng cửa diễn ra từ ngày 22/12/2018 đến 25/1/2019. Khi đó, một phần bộ máy chính phủ tê liệt suốt 35 ngày, đánh dấu lần đóng cửa dài nhất trong hơn bốn thập kỷ. Theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), sự kiện này đã gây thiệt hại khoảng 3 tỷ USD cho Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Mỹ.

Thực tế, khái niệm “chính phủ đóng cửa” chỉ bắt đầu xuất hiện từ đầu thập niên 1980, sau khi Bộ trưởng Tư pháp thời Tổng thống Jimmy Carter - ông Benjamin Civiletti - đưa ra ý kiến pháp lý rằng, trong trường hợp thiếu hụt ngân sách, các cơ quan chính phủ phải dừng toàn bộ hoạt động “không thiết yếu”. Trước đó, mặc dù Quốc hội từng nhiều lần bỏ lỡ thời hạn ngân sách, các cơ quan liên bang vẫn tiếp tục vận hành tạm thời. Tuy nhiên, từ sau mốc 1980, mọi khoảng trống ngân sách đều kéo theo tình trạng “đóng cửa chính phủ” trên diện rộng.

Tính đến nay, Mỹ đã trải qua 14 lần chính phủ liên bang đóng cửa.Kể từ thập niên 1990, tần suất các lần đóng cửa có giảm bớt, nhưng mỗi khi xảy ra đều kéo theo tranh cãi chính trị căng thẳng. Washington kể từ đó đã chứng kiến 6 lần đóng cửa, trong đó có hai lần kéo dài dưới thời cựu Tổng thống Bill Clinton. Đáng chú ý, một Washington ngày càng chia rẽ phe phái đã khiến các bế tắc về chi tiêu trở nên khó tháo gỡ hơn, dẫn tới nguy cơ đóng cửa ngày càng cao mỗi khi đến mùa ngân sách.Kinh nghiệm từ lần đóng cửa dài kỷ lục năm 2018-2019 cho thấy tác động nặng nề đến đời sống xã hội. Khi đó, khoảng 800.000 nhân viên liên bang bị ảnh hưởng trực tiếp. Trong số đó, 300.000 người bị buộc nghỉ việc tạm thời, không được trả lương và không được phép đến cơ quan. Số còn lại vẫn phải tiếp tục làm việc nhưng không nhận lương cho đến khi ngân sách được phê duyệt trở lại. Chỉ đến khi Quốc hội đạt thỏa thuận, họ mới được hoàn trả khoản lương bị nợ.